Sommige werkgevers weten niet wat toegankelijkheid op de werkvloer voor mensen met een auditieve beperking betekent. Dat komt uit onwetendheid en onervarenheid met dove en slechthorende mensen. Wat begrijpelijk is. Maar na het lezen van deze tekst weet jij voortaan meer.

Er zijn dove en slechthorende mensen die moeite hebben om mee te draaien op de arbeidsmarkt en die het lastig vinden om in een ‘horende werkomgeving’ te werken. Dat kan doordat de communicatie op de werkvloer niet vlot verloopt, maar ook omdat ze zich niet begrepen of gehoord voelen. Er kan door een gebrek van goede communicatie een moeizame samenwerking ontstaan. Soms komt het door het niet inzetten van hulpmiddelen.

Graag licht ik hier vanuit mijn ervaringen en kennis toe, hoe doven en slechthorenden als volwaardig medewerker behandeld kunnen worden en dat ze hun werk prima kunnen doen, afhankelijk wat ze nodig hebben op hun werkvloer.

Mijn werk als medisch laborante

Vroeger heb ik gewerkt als medisch laborante. Het is leuk werk, maar het is wel zwaar om in een horende werkomgeving te werken, waarin ik constant met patiënten moest communiceren. Op het laboratorium is communicatie met collega’s ook noodzakelijk.

Voor mijn werkzaamheden op het laboratorium heb ik geen of weinig hulpmiddelen nodig. Het is wel noodzakelijk om met een collega af te spreken dat zij de telefoon moet opnemen, wanneer die overgaat. Ik kan namelijk niet telefoneren vanwege mijn doofheid.

Bij mijn laatste werkgever is er een flitslamp (voor de deurbel) op het laboratorium geïnstalleerd. Deze was nodig omdat er dagelijks post werd bezorgd en omdat er regelmatig patiënten langskwamen voor bloedafname.

Grappig incident op de werkvloer

Soms gaat het wel mis op een grappige manier, zoals bij het laboratorium. Tijdens een vakantie heb ik er zelfstandig gewerkt, aangezien er bloedonderzoek afgerond moest worden. De werkgever had me vooraf instructies gegeven voor het alarmsysteem van het laboratorium.

Op een ochtend was ik aan het werken, toen er onverwachts een politieagent langskwam met zijn hand om zijn pistool. Uiteraard was ik zeer verbaasd en geschokt. De politie was gelukkig erg vriendelijk en hij vroeg duidelijk: “Mevrouw, bent u doof en werkt u hier alleen?”

Het is erg duidelijk hoe doof ik ben, aangezien ik het alarm niet gehoord heb. Het is uiteindelijk goed gekomen. De knipperlamp is daarna ook aangesloten op het inbraak- en brandalarmsysteem. De werkgever en ik kunnen lachen om dit incident. In ieder geval hebben wij geleerd wat ik nodig heb, wanneer ik alleen op het laboratorium werk.

Hulpmiddelen

Afhankelijk van het beroep dat een dove of slechthorende medewerker heeft, kun je kijken naar nuttige hulpmiddelen, zoals die flitslamp. De meeste activiteiten kunnen prima zonder hulpmiddelen uitgevoerd worden.

Bij telefonisch contact met een klant is het echter mogelijk om een telefoonversterker te gebruiken voor slechthorenden. Er kan een trilapparaat of flitslamp aangesloten worden op een alarmsysteem, bijvoorbeeld in een magazijn of loods. Dat soort hulpmiddelen kunnen vergoed worden door het UWV, de gemeente of door de zorgverzekering.

Bij een werkoverleg kunnen doven en slechthorenden gebaren- of schrijftolken inzetten. De tolken worden vergoed met tolkuren via het UWV.

Tips voor goede communicatie met een dove collega

Voor een goede samenwerking met een dove of slechthorende medewerker is communicatie vanuit beide kanten erg belangrijk. In de pauze kan een collega navragen hoe het gaat, wat er goed verloopt en wat er op de werkvloer nog nodig is.

Maak vooraf een duidelijke werkafspraak. Dat kan schriftelijk zijn, dan is het duidelijk en prettig voor iedereen.

Bedenk eens welke van de onderstaande tips je kunt toepassen:

  • Zorg dat je gezicht altijd zichtbaar en goed verlicht is. Praat duidelijk met een open mond (articuleer). Kijk de dove aan en praat rustig. In de pauze kan je zorgen dat een dove zich op zijn of haar gemak voelt en erbij voelt dat hij of zij erbij hoort. Het is handig als een collega als buddy dient om te kunnen vertellen waar de groep collega’s over praat.
  • Bij het luisteren is het belangrijk om goed oogcontact te houden en te concentreren op wat iemand zegt, niet op de stem. Als je het niet verstaat bij de eerste keer, vraag dan om een herhaling. Bij herhalen helpt het om het in andere woorden te zeggen.
  • Raak niet meteen gefrustreerd. In het begin kan de communicatie iets moeilijker zijn. Dat is heel normaal en het zal later makkelijker worden als je beter gewend bent aan de persoon.
  • Begrijp dat een dove medewerker het moeilijk zal hebben tijdens de eerste werkdagen, er is wat tijd nodig om te wennen op het werk, aan de communicatie en samenwerking met horende collega’s.

Voordelen van een dove medewerker

Voor een werkgever is het van belang om zich te verdiepen en moeite te doen voor de communicatie, dan heeft deze werkgever zeker een prima medewerker die enthousiast en hard kan werken.

Doven kunnen zich goed concentreren op de werkvloer zonder afgeleid te worden door omgevingslawaai of geklets van horende collega’s. Doven zijn erg visueel ingesteld en ze zullen eerder iets opmerken dan horende collega’s. Horende collega’s kunnen veel van doven leren hoe ze op een goede en rustige manier met veel geduld kunnen articuleren en communiceren.

Er zijn genoeg hulpmiddelen beschikbaar

Doven zijn vaak aan eind van hun werkdag moe. Daardoor kunnen ze minder goed liplezen en verstaan wat de horende collega’s zeggen. Bij werkoverleg kunnen doven zonder gebarentolk een deel van de informatie missen. Daardoor zijn ze niet helemaal op de hoogte van de ontwikkeling op de werkvloer.

Gelukkig zijn er tegenwoordig heel veel technische oplossingen om te helpen bij communicatie: e-mail, SMS, WhatApp, Skype (of Zoom). Ook is het tegenwoordig mogelijk om via tolkcontact te bellen, waardoor doven of slechthorenden met horenden kunnen bellen.

Er zijn niet veel hulpmiddelen voor nodig. Mocht een hulpmiddel nodig zijn, sta ervoor open en denk mee welk hulpmiddel dat kan zijn.

Zo kom je er samen uit en er ontstaat een prettige samenwerking. Het is altijd leuk om gebaren te leren en je tijd nemen voor een fijne communicatie. Op deze manier kan het werk meer toegankelijk worden voor dove en slechthorende mensen.

De blog is online gezet op de website van Digitaal Toegankelijk.